توسعه صنعتی ساختمان و فرصت تهدیدآمیز

صنعت احداث از بزرگترین بخش های اقتصاد کشور است و بخش مسکن بخش پیشران اقتصاد ما است . لذا ، توسعه ملی به نحو بارزی در گرو توسعه به سامان بخش ساختمان است . شوربختانه این بخش از جهت فرایند طراحی و تولید به دانش و فنآوری دهه اول قرن بیستم متکی است .

جهان از سال ۱۹۰۷ با زنجیره تولید انبوه آشنا شده است . تولید انبوه و روش صنعتی در طول قرن بیستم رکوردهای
فوق العاده ای در مورد شاخصهای پایه تولید ثبت کرده و به رویکردهائی نظیر تولید ناب و تولید چابک دست یافت . در پایان قرن دنیای پیشرفته از تولید صنعتی عبور کرد و در فضای یکپارچگی اقتصاد جهانی و جامعه اطلاعات به تولید فراصنعتی روی آورد . علیرغم تحولات پیش گفته فرایند طراحی و تولید ساختمان در کشور ما همچنان به روش دستی، سنتی و ماقبل صنعتی انجام میشود . البته در دهه پنجاه در رابطه با تولید صنعتی ساختمان برنامه ریزی شد و شاهد تجربیاتیارزشمند و موفق بودیم . شوربختانه کم کاری جامعه مهندسی و دولت باعث شد که آن تجربیات ارزشمند که برای ما درس های مهمی دارد به فراموشی سپرده شود .

روشهای منسوخ و ناکارآمد ، بخش ساختمان را با معضلات عدیده مواجه کرده است . با بهره وری و کیفیت نازل رقابت پذیری ناممکن شده ، خواب سرمایه ( ۶ برابر استاندارد جهانی ) ، عمر کوتاه و مصرف نامناسب منابع استراتژیک موجب تباهی سرمایه های کلان ملی است . صنعت ساختمان در بحران عمیق عقب ماندگی به سر می برد .

این در شرایطی است که ما همه عوامل و منابع لازم جهت ارتقای فنآوری و توسعه صنعتی ساخت و ساز را در اختیار داریم . از جمله جامعه پرشمار مهندسی ، نظام باتجربه و معتبردانشگاهی و منابع سرشار و گذشته ای پرافتخار در هنر ، معماری و مهندسی . لاکن ، ما علیرغم ظرفیتهای پیش گفته در فرایند طراحی و تولید کماکان به روشهای منسوخ و ناکارآمد اتکا داریم و قادر نبوده ایم ساختمان بهره ور ، کیفی و زیست پذیر عرضه کنیم .

عقب ماندگی در روش طراحی و تولید . اولاً موجد توسعه نیافتگی و معضلات متعدد درونی است . ثانیاً ، از جهت بیرونی نیز در شرایط ویژه و بسیار حساسی قرار داریم که هر گونه تحلیل نادرست و سیاست گذاری نامناسب میتواند منشأ محرومیت و خسارتهای جبران ناپذیر باشد .

با تشکیل سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵و مشارکتبیش از ۹۶ درصد از اقتصاد جهان تحت ضوابط آن سازمان. جهانی شدن به روندی غیرقابل بازگشت بدل شده است . ما با کاهش حمایت های ملی و رقابت آزاد بین المللی مواجه خواهیم بود . در شرایطی که دنیای پیشرفته از تولید انبوه و صنعتی عبور کرده و با تولید فراصنعتی و بهره وری فزاینده میدان رقابت را از تولید صنعتی نیز می رباید . بدیهی است که با تولید دستی و سفارشی موجود ، جائی برای ماندگاری و رقابت در این بازار فشرده وجود نخواهد داشت . با این شرایط صنعت ساختمان در حفظ بازار داخلی نیز عاجز خواهد ماند.

جهانی شدن و الزام به رقابت آزاد ، توسعه صنعتی ساخت و ساز را در مسیر بحرانی قرار داده است . جهانی شدن و یکپارچگی اقتصاد جهانی نماد تولید فراصنعتی است . جهانی شدن فرصتی کوتاه و تهدیدی بزرگ است. این شرایط را                                                      .                                                 * فرصت تهدیدآمیز گفته اند .*

عقب افتادگی در صنعت احداث و عدم امکان حضور و رقابت برای کشوری که در طول هزاره ها ، مفتخر به بالندگی در هنر ، معماری و مهندسی بوده است پذیرفته نیست . نسل ما در رابطه با پاس داشت و تکرار این افتخارات مسئولیت تاریخی دارد . شکست در صحنه رقابت بین المللی به معنی فراموشی افتخاراتی است که از اعماق زمان ما را بخود میخواند و به ما هشدار می دهد . امروز توسعه صنعتی ساخت و ساز از جملهبه مثابه حفاظت از میراث گران قدر نیاکان ما است . راهکاربهینه شناخت و تعامل با شرایط نوین است . بی عملی قبول عقب ماندگی است . ما همه منابع و عوامل لازم جهت توسعه صنعتی به سامان را دراختیار داریم . گامهای اصلی عبارتند از

الف – بسترسازی ، شامل تدوین ضوابط و ساماندهی زیرساختها از جمله :

ب- طراحی خط تولید – یا طراحی سیستم های نوین ساخت ، سازگار با ظرفیتهای بومی و هویتی کشور

ج- مدیریت خط تولید – در طول یک قرن اخیر ، دانش و فناوری گسترده ای در مورد مدیریت خط تولید صنعتی در سطح جهان متبلور شده است . از آنجا که کشور ما جامعه ای صنعتی است و بخشی از این دانش و فنآوری در بخش صنعت کشور سابقه طولانی دارد .گام نخست انتقال دانش و فنآوری موجود در بخش صنعت کشور به بخش ساختماناست .